Vesturbærinn sem verndarsvæði – nær til fjölda húsa

Í Vesturbænum eru nú þegar fjöldi húsa sem falla undir lög um menningarminjar 

Fyrri samráðsfundur af tveimur vegna skipulagsvinnu er snýr annars vegar að Vesturbæ Hafnarfjarðar og hins vegar Verndarsvæðis í byggð, var haldinn í Hafnarborg 5. mars og sá seinni verður haldinn þriðjudaginn 31. mars kl. 17 og verður í beinu streymi á vef og Facebook síðu Hafnarfjarðarbæjar.  Á þeim fundi verður hugmyndavinna er snýr að deiliskipulagi svæðisins kynnt íbúum Hafnarfjarðar, sem gefst tækifæri til að skoða og koma með spurningar á meðan beint streymi á sér stað. Bæjarblaðið Hafnfirðingur ræddi við Gunnþóru Guðmundsdóttur, arkitekt og verkefnastjóra hjá umhverfis- og skipulagssviði.

^{Kort af Vesturbænum}

Þegar nýtt eða endurskoðað deiliskipulag er unnið á að fara fram annars vegar húsakönnun og hins vegar fornleifaskoðun, sem Minjastofnun þarf síðan að samþykkja. Byggðasafn Hafnarfjarðar og Gláma Kím arkitektar hafa unnið að húsakönnun fyrir Vesturbæinn þar sem öll hús innan skipulagssvæðisins eru skráð. Húsakönnunin verður gerð aðgengileg fyrir íbúa þegar þar að kemur en verið er að leggja lokahönd á þá vinnu.

^{Úr kynningunni um Vesturbæ sem verndarsvæði}

Skipulagsvinnan hófst árið 2016, sem gengur út á endurskoðun deiliskipulags Vesturbæjar. Stefnt er að því að hluti innan skipulagssvæðisins verði að Verndarsvæði í byggð í samræmi við lög nr 87/2015. Markmið verndarsvæðisins er að stuðla að vernd og varðveislu byggðar sem hefur sögulegt gildi. „Í samræmi við lög um verndarsvæði, sem tóku gildi 2015, verðum við sem sveitarfélag að finna stað sem við ætlum að horfa til að verði verndarsvæði í byggð. Þá fannst okkur tilvalið að velja Vesturbæinn því hann er einstakur á landsvísu.

Friðun húsa hefur góð áhrif á söluverðmæti

Með verndarsvæði í byggð segir Gunnþóra að verið sé að búa til nokkurs konar uppskrift og fólk geti leitað sér upplýsinga og skoðað leiðbeiningarit þannig að hægt sé að fara réttu leiðina í að breyta og bæta. „Það er sama hvort hús er byggt 1880 eða 2000, það þarf alltaf að fá leyfi til að breyta húsum. Í Vesturbænum eru nú þegar fjöldi húsa sem falla undir lög um menningarminjar.

^{Byggingarár húsa í Vesturbæ}

En það eru í raun þrír flokkar er varða húsin. Hús byggð 1925 og fyrr eru umsagnarskyld. Minjastofnun Íslands veitir umsögn sem er leiðbeinandi. Hús sem hafa náð 100 ára aldri eru friðuð og ekki er heimilt að samþykkja breytingar á þeim nema með samþykki MÍ. Síðan eru það friðlýstu húsin, en öll hús sem voru friðuð fyrir gildistöku nýrra laga árið 2013 falla í þennan flokk. Hús eru friðlýst með undirskrift ráðherra að undangenginni tilheyrandi forvinnu. Friðlýst hús eru óháð aldri en hafa e.t.v. sögulegt gildi eða teljast hátt skrifuð út frá byggingarlist. Friðun húsa hafi oft verið mistúlkuð sem eitthvað slæmt en í raun setji friðun húsa þau á ákveðinn stall. Þar sem slíkum húsum er vel við haldið hefur það haft áhrif á jafnvel söluverð annarra eigna í sömu götu. Um það eru til ýmsar skýrslur erlendis frá sem sýna fram á gildi byggingararfsins. (Realdania; værdien af bygningsarven mars 2015).

Gunnþóra segir að töluvert sé um að fólk vilji breyta húsum á þessu svæði, t.d. stækka pínulítil timburhús þegar nútíma-heimilistæki komast ekki inn í rýmin. „Það er líka húsvernd að koma slíku í farveg þar sem húsvernd getur líka falist í því að húsin eru í notkun, gegna ákveðnu hlutverki. Við endurskoðun deiliskipulags þarf m.a. að skoða þessa þætti, hvar sé mögulegt að byggja við og með hvaða hætti. Síðan þarf deiliskipulagið og Verndarsvæði í byggð að haldast í hendur.”

^{Hér hefur verið vel að verki staðið}

Í góðu samráði við íbúa á svæðinu

Næsta fundi verði streymt á vef og Facebooksíðu Hafnarfjarðarbæjar þriðjudaginn 31. mars kl. 17.  „Við erum að reyna að koma þessu öllu heim og saman í ljósi þeirra aðstæðna sem nú hefur skapast. Hugmyndin er að fólk geti þá setið heima og pikkað inn spurningar sem reynt verði að svara fljótt og fólki gefið rými eftir á til að kynna sér málin. Við viljum gera þetta í góðu samráði við íbúa á svæðinu og aðra íbúa Hafnarfjarðar. Íbúar hafa oft hnippt í okkur því þeir þekkja svæðið oft betur en við. Þegar búið verður að hnoða þessu saman fer deiliskipulagið í auglýsingu og þá hafa íbúar aftur tækifæri til að koma með athugasemdir. Fólk áttar sig ekkert endilega á teikningum og er því alltaf velkomið að hafa samband við okkur hér eða kíkja við. Við viljum endilega virkja fólk til þátttöku,“ segir Gunnþóra.

Viðtal við Gunnþóru birtist í Hafnfirðingi 19. mars 2020